ชีวมวล (Biomass) เป็นแหล่งกักเก็บพลังงานจากธรรมชาติที่อยู่ในรูปของสารอินทรีย์และสามารถ นำพลังงานที่กักเก็บไว้เหล่านั้น มาใช้ผลิตพลังงานได้ สารอินทรีย์ที่เป็นแหล่งกักเก็บพลังงานได้แก่ เศษไม้ขยะ วัสดุเหลือใช้ทางการเกษตร เป็นต้น

กระบวนการแปรรูปชีวมวลเป็พลังงาน
โดยผ่านกระบวณการ 2 แบบ คือ

1.การเผาไม่โดยตรง(Direct combustion)
การเผาไม่โดยตรง วิธีถูกนำมาใช้ตั้งแต่สมัยโบราณ ในการหุงต้มอาหาร หรือการต้มน้ำผลิตไอน้ำเพื่อขับเคลื่อนเครื่องจักร

2.การเผาไหม้ในสภาพอากาศ (Pyrolysis)

การเผาไหม้ในสภาพอับอากาศมี 3 วิธีคือ

1.แก๊ส ผ่านกระบวนการเปลี่ยนเชื้อเพลิงแข็งหรือชีวมวลให้เป็นแก๊สเชื้อเพลิง เรียกว่า  แก๊สชีวภาพ  (biogas)

2.ของแข็ง ผ่านกระบวนการเผ่าถ่าน ซึ่งนอกจากจะได้ประโยชน์ในการหุงต้มแล้ว ยังสามารถดูดกลิ่นได้ด้วย

3.ของเหลว ผ่านกระบวนการ ผลิตน้ำมันดิบชีวภาพ ซึงสามารถนำไปใช้เป็นดีเซลได้

องค์ประกอบของชีวมวลที่มีผลต่อการผลิตไฟฟ้า

1.การกระจายตัวของชีวมวล: หากชีวมวลมีการกระจัดกระจายตัวในการเพราะปลูก ส่งผลให้ต้นทุนการผลิตไฟฟ้าสูงขึ้น เพราะมีต้นทุนในการขนส่งชีวมวลเพิ่มขึ้น

2.ขนาด : ถ้าชีวมวลมีขนาดใหญ่เกินไป ประสิทธิภาพการเผาไหม้จะต่ำจึงต้องมีค่าใช้จ่ายในการย่อยเพิ่มขึ้น

3.ความชื้น : ชีวมวลบางชนิดมีความชื้นสูงมาก เช่น กากมันสำปะหลัง หรือส่าเหล้าต้องมาผ่านกระบวนการบีบอัดเพื่อลดความชื้นก่อนนำไปเผา 

4.สิ่งเจือปน : ในชีวมวลมีสิ่งเจือปนหลายชนิด เช่น เศษหิน ดิน

5. ปริมาณขี้เถ้า : การออกแบบห้องเผาไหม้จะต้องพิจารณาถึงการรวบรวมขี้เถ้าออกจากห้องเผาไหม้อย่างมีประสิทธิภาพ

กระบวนการผลิตไฟฟ้าจากชีวมวล

ข้อดี - ข้อจำกัดในการผลิตไฟฟ้าจากพลังงานชีวมวล

ข้อดี

1.ใช้ประโยชน์จากเศษวัสดุหรือใช้ทางการเกษตร จึงเป็นแหล่งเชื้อเพลิงราคาถูก

2.เป็นการผลิตกระแสไฟฟ้าที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม มีกำมะถันต่ำกว่าเชื้อเพลิง

ฟอสซิล และไม่ก่อให้เกิดสภาวะเรือนกระจก

3.ช่วยสร้างงานในพื้นที่และก่อให้เกิดรายได้กับชุมชนผ่านทางภาษีท้องที่

4.เกษตรกรมีรายได้เพิ่มขึ้น เนื่องจากเศษวัสดุการเกษตรที่เคยทิ้ง กลับมามีราคาขายได้ 

5.สร้างความมั่นคงต่อระบบผลิตไฟฟ้าเพิ่มขึ้น เนื่องจากมีโรงไฟฟ้าพลังชีวมวลขนาดเล็กกระจายอยู่ทั่วประเทศ ลดปัญหาไฟตกไฟดับ

ข้อจำกัด

1.ชีวมวลเป็นวัสดุที่เหลือใช้จากการแปรรูปทางการเกษตร ทำให้มีปริมาณที่ไม่แน่นอน ขึ้นอยู่กับสภาพดินฟ้าอากาศ การบริหารจัดการเชื้อเพลิงทำได้ยาก

2.ราคาชีวมวลแนวโน้มสูงขึ้น เนื่องจากมีความต้องการใช้เพิ่มขึ้นเรื่อยๆ

3.ชีวมวลประเภทแกลบ หรือชานอ้อย ซึ่งเป็นชีวมวลที่ได้รับความนิยมและมีต้นทุนการจัดการต่ำ มีศักยภาพเหลืออยู่ไม่มาก

4.ชีวมวลที่มีศักยภาพเหลืออยู่ มักจะอยู่กระจัดกระจาย มีความชื้นสูงจึงทำให้ต้นทุน การผลิตไฟฟ้าสูงขึ้น เช่น ใบอ้อยและยอดอ้อย ทะลายปาล์ม เป็นต้น

5.ถ้าไม่สามารถจัดการกับปริมาณก๊าซเสียที่ออกมาจากโรงงานได้อาจเกิดมลพิษให้กับชุมชนได้ เช่น ฝุ่น ผงเถ้าถ่าน ก๊าซที่เป็นต้นเหตุของสภาวะเรือนกระจก

6.ถ้าจัดเก็บชีวมวลไมดีอาจส่งกลิ่นรบกวนชุมชนบริเวณข้างเคียงได้

ตัวอย่างโรงไฟฟ้าจากชีวมวล

โรงไฟฟ้าร้อยเอ็ดกรีน

       โรงไฟฟ้าร้อยเอ็ดกรีน ซึ่งเป็นโรงไฟฟ้าชีวมวลต้นแบบผลิตกระแสไฟฟ้าด้วยแกลบ กำลังการผลิต 9.90เมกกะวัตต์
(ที่มาจากwww.egco.com/th/corperate_profile_busin_group_roiet_green.asp)

(แหล่งข้อมูล:
ทีมงานโครงการส่งเสริมพลังงานทางเลือกจังหวัดแม่ฮ่องสอน

 www.egco.co.th

 สำนักหอสมุดและศูนย์สารสนเทศวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี,กระทรวงวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี)